5/6/1986 tarihli ve 3308 sayılı Meslekî Eğitim Kanununda belirtilen aday çırak, çırak ve işletmelerde meslekî eğitim gören öğrenciler hakkında iş kazası ve meslek hastalığı ile hastalık sigortası hükümleri uygulanır.
aylık prime esas kazanç tutarı, 82 nci maddeye göre belirlenen günlük prime esas kazanç alt sınırının 30 katından fazla olmayanlar hakkında ise iş kazası ve meslek hastalığı sigortası uygulanır.
Yukarıdaki bentte sayılanlar, 4 üncü maddenin birinci fıkrasının (a) bendi kapsamında sigortalı sayılırlar ve bunlardan bakmakla yükümlü olunan kişi durumunda olmayanlar hakkında ayrıca genel sağlık sigortası hükümleri uygulanır.
Buradan da anlaşılacağı üzere kanuna göre çırak ve stajyer kapsamında değerlendirilecek olan bu kişilerin aylık ücreti, 30 günlük asgari ücreti aşmayana kadar sadece iş kazası ve meslek hastalığı sigortası kapsamında değerlendirilir.
5510 Sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık sigortası Kanunu’nun , “Prim Ödeme Yükümlüsü” başlığını düzenleyen 87. Maddesinin “e” bendinde,
“5 inci maddenin (b) bendinde belirtilen aday çırak, çırak ve işletmelerde meslekî eğitim görenler ile meslek liselerinde staja tâbi tutulan öğrenciler için Milli Eğitim Bakanlığı veya bu öğrencilerin eğitim gördükleri okullar, yükseköğrenim sırasında staja tâbi tutulan öğrenciler için öğrenim gördükleri yükseköğretim kurumu, prim ödeme yükümlüsü” olarak belirtilmiştir.
5510 Sayılı Kanun ve türev mevzuatı gereği; iş kazası bildirimi, kısa vadeli sigortalı kolları açısından prim ödeme yükümlüsü olan gerçek ve tüzel kişiler tarafından yapılmaktadır. Burada dikkat edilmesi gereken husus, Kanun gereği “5/b” kapsamındaki stajyer öğrenciler için prim ödeme yükümlüsü okul/yükseköğrenim kurumu olsa da, Kısa Vadeli Sigorta Kolları Uygulama Tebliği ile “prim ödeme yükümlüsü” ile “bildirim yükümlüsü” ayrıca açıklanmıştır.
Kısa Vadeli Sigorta Kolları Uygulama Tebliği’nin 7. maddesi gereğince, stajyerlerin iş kazası bildirimleri işverenler tarafından yapılmaktadır. Bu husus, açık bir şekilde Kısa Vadeli Sigorta Kolları Uygulama Tebliği’nin 7. maddesinde yer almaktadır. “Kanunun 5 inci maddesinin (g) bendinde sayılan sigortalının iş kazası geçirmesi halinde, işvereni tarafından kazanın olduğu ve ülkemiz ile sosyal güvenlik sözleşmesi bulunmayan ülkelerdeki yerel kolluk kuvvetlerine derhal, Kuruma ise en geç kazadan sonraki 3 iş günüiçinde bildirimleri yapılmalıdır” denilmektedir.
2015/22 sayılı SGK Genelgesi’nde ayrıca düzenleme yapılarak; stajyerlerin iş kazası bildiriminin işverenler tarafından yapılacağı tekrar hatırlatılmıştır.
“5(b) bendi kapsamında bulunan çırak ve stajyer öğrenciler ve İş-Kur kursiyerlerinin staj gördükleri sırada iş kazası geçirmeleri veya meslek hastalığına tutulmaları halinde bildirimleri, söz konusu kişilerin işverenleri tarafından yapılacak ve yükümlülüğün süresinde yerine getirilmemesi “durumunda idari para cezaları işverenlerine uygulanacaktır.” belirtilmiştir.
Dolayısıyla 5/(b) kapsamında sigortalı olan stajyerlerin, her ne kadar prim ödeme yükümlüsü okul/yükseköğrenim kurumu olsa da, 6331 Sayılı Kanun gereğince işverenlerin stajyerlerden de sorumlu olması nedeniyle stajyerlerin iş kazası veya meslek hastalığı durumları işverenler tarafından yapılacaktır.
Stajyerlerin İş Kazası bildiriminin işverenler tarafından 3 iş günü içinde SGK’ya bildirilmesi ve ayrıca ilgili eğitim kurumuna da yazılı olarak bilgi verilmesi gerekmektedir. Stajyerlerin iş kazası ve meslek hastalığı bildirimlerini yerine getirmeyen işverenler bildirim yükümlülüğü nedeni ile SGK idari para cezası ile karşılaşmamak için Kanun ve türev mevzuatı gereği bildirim yükümlülüklerini yerine getirmesi gerekmektedir.